فيزيوتراپي تنفسي روشي جهت بهبود عملكرد ريه
فيزيوتراپي تنفسي روشي جهت بهبود عملكرد ريه
فيزيوتراپي قفسه سينه يا فيزيوتراپي تنفسي عبارت است از مجموعه روشهايي كه جهت كمك به پاكسازي راههاي هوايي و افزايش عملكرد دستگاه تنفس در ارتباط با يك بيماري تنفسي انجام ميگيرد.
فيزيوتراپي در بيماران تنفسي شامل اصلاح الگوي تنفسي، تقويت عضلات سيستم تنفسي، تخليه ترشحات داخل ريه و مجاري تنفسي، همچنين تحريك رفلكس سرفه و آموزش روشهاي تنفسي و تمرينات تنفسي است. براي درمان بيماران قلبي بستري شامل بهبودي وضعيت بيمار و نيز افزايش كارايي سيستم قلبي عروقي است. گاهي اين روش درماني ممكن است با هدف تصحيح يا پيشگيري از اختلالات وضعيتي (پوسچرال) در يك بيماري كه فاقد مشكل تنفسي است نيز صورت گيرد (مثلا در موارد اسكوليوز و مراحل پيشرفت بيماري پاركينسون.)انجام فيزيوتراپي تنفسي معمولا بلافاصله باعث افزايش حجم خلط تخليه شده در بيماران داراي مشكل ريوي ميگردد، ولي با اين حال دليلي مبني بر اينكه فيزيوتراپي قادر به ايجاد اثري بر روند طبيعي بيماري داشته باشد، وجود ندارد.
بيماريهايي كه نياز به فيزيوتراپي تنفسي دارند عبارتاند از جراحي در ناحيه قفسه سينه، ضعف در عضلات سيستم تنفسي، شكستگي دندهها، بيماريهاي تنفسي مثل پنوموني يا ذات الريه، آمبولي ريه، آبسه ريه، برونشكتازي، آتلكتازي، برونشيت مزمن، آمـفـيـزم، و آسم و سرطان عناصر تنفسي و نيز بيماريهايي همچون ايسكمي قلبي، ترومبوفلبيت، واريس، و غيره. براي تمامي جراحيها فيزيوتراپي ريه قبل و بعد از عمل جراحي توصيه شدهاست.
اهداف فيزيوتراپي تنفسي عبارتنداز:
بهبود تهويه
افزايش عملكرد ماهيچههاي تنفسي
بهبود استقامت فعاليتهاي عمومي
جلوگيري از تجمع ترشحات ريوي
بهبود سرفه
افزايش تحرك قفسه سينه
تصحيح الگوي تنفس
پيشگيري از آتلكتازي
اصلاح يا پيشگيري از تغيير شكلهاي وضعيتي
روشها و تكنيكها
فيزيوتراپي تنفسي داراي اصول و روشهاي خاصي است و با توجه به شرايط بيمار به كار ميرود كه شامل يك يا تركيبي از موارد زير است:
تكنيكهاي دستي شامل :
پركاشن (Percussion)
ويبريشن (Vibration)
شيكينگ (Shaking)
تكنيكهاي تخليه وضعيتي
گرفتن سرفه و آموزش آن
تمرينات تنفسي
انجام ساكشن
محيطهاي درماني
فيزيوتراپي قفسه سينه در محيطهاي مختلفي انجام ميگيرد كه ميتوان به موارد زير اشاره كرد :
بخش مراقبتهاي ويژه
بخش مراقبتهاي پس از جراحي
مراكز بيماران ريوي سرپايي
مراكز توانبخشي مراقبتهاي طولاني
محيط منزل
مانوال تراپي يا درمانهاي دستي
مـاسـاژ عبـارت اسـت از يـك سـري حركات منظم و ريتميك كه توسط فيزيوتراپيست انجام مـي شـود و بر روي سيستم عصبي عضلاني و گردش خون تأثير مي گذارد.
موارد كاربرد:
1- ايجاد آرامش در بدن
2- كاهشچسبندگي
3- كمك به بازگشت خون
4- كاهش درد
5- تخليه ترشحات ريه
6-كاهش اسپاسم
مــانـيـپــولاسـيــون و مــوبيليـزاسيـون دو شكـل متفاوت از درمانهاي دستي محسوب شده كه بـطــور شـايـع در درمـان اخـتـلالات عـضـلانـي -اسكلتي مورد استفاده قرار ميگيرند. تشخيص افتراقي اين دو روش درماني اغلب با استناد به پارامترهاي بيومكانيكي خاصي نظير حداكثر نيرو، مدت زمان و ميزان جابجايي انجام ميپذيرد. البته تابحال تحقيقات كمي برروي افتراق دو روش مزبور از نقطه نظر سازوكارهاي نورولوژيك يا كارآيي باليني صورت گرفته است.
اجزاء دستگاه چست فيزيو
بيماراني كه مشكل ريوي دارند و يا تحت عمل جراحي قرار مي گيرند مي بايد به وسيله تحريك ريه اخلاط را از ريه تخليه نمايد تا دچار مشكل و احيانا عفونت نگردند. براي اين كار روشي در فيزيوتراپي وجود دارد به اين نحو كه زير سر بيمار را تا حدي بلند مي كنند و زير پاي او را تا ارتفاع سي سانتيمتر بالا مي آورند و يك پا را روي پاي ديگر قرار داده و با ماساژ ملايم ريه و ضربه زدن ملايم، به طور متناوب ريه را براي تخليه خلط ياري مي دهند ولي در بيمارستانها غالبا با بلند كردن سر و تنه بيمار و بر پشت او نواختن اين كار را انجام مي دهند كه روش كامل و مناسبي نيست.
دستگاه چست فيزيو كه اخيرا توسط مينو نيري و كامليا علوي اختراع آن به ثبت رسيده است به صورت كمربندي كرست مانند بر دور سينه بيمار قرار مي گيرد و به طور متناوب ماساژ و ضربه ميزند. اجزاي تشكيل دهنده دستگاه عبارتند از: يك منبع انرژي كه ميتواند برق يا باطري باشد، يك تايمر كه تناوب ماساژ و ضربه را تنظيم ميكند، دو چكش ضربه زن، دو ويبريشن و دو توپي گردنده و فنري كه وصل به چكشها است.
پس از آنكه ويبريشن نوبت كاري خود را انجام ميدهد، دو توپي گردنده كه دوكي شكل هستند به گردش در ميآيند و هنگامي كه گردش به نوك توپي ميرسد فنر را با خود ميكشد و هنگامي كه قسمت دوكي شكل گردش را كامل ميكند فنر در حد پيشبيني شده روي دستگاه به دليل آن كه مركز ثقل آزاد است رها ميگردد و چكش ضربه ميزند و با اين عملكرد متناوب، ريه آماده تخليه از اخلاط ميگردد و احتمال عفونت ريه از بين ميرود.
در ادامه نگاهي مختصر به مشكلات تنفسي و ريوي آورده شده است:
بيماريهاي تنفسي
بيماري تنفسي كه عموما در ارتباط با بيماري ريوي است شامل گروهي از بيماريها هستند كه از طريق درگير كردن بخش يا قسمتهايي از دستگاه تنفس باعث اختلال در عملكرد ريهها ميگردند. گاهي بيماري تنفسي در نتيجه آسيب به پرده جنب (پلورا)، حفره پلورال يا ماهيچهها و اعصاب تنفسي ايجاد ميشود. ريهها مهمترين قسمت دستگاه تنفسي هستند كه در عمل تبادل گازهاي تنفسي جهت تامين اكسيژن بافتهاي مختلف بدن و دفع دي اكسيد كربن نقش دارند. برونشها، برونشيولها و آلوئولها از اجزاي مهم هر كدام از ريهها محسوب ميشوند كه در يك بيماري تنفسي ممكن است درگير شوند. گاهي ضايعه در بافت ريه يا عروق خوني آن ايجاد ميگردد. بيماريهاي ريوي در هر سال بسياري از افراد جامعه را مبتلا ميكنند كه باعث كاهش سطح عملكرد فـرد در فعـاليـتهـاي روزمـره مـيگـردنـد. بيمـاريهـاي دستگـاه تنفسي در انگلستان شايعترين عامل مراجعه به پزشكان عمومي است. ميزان اختلال در عملكرد تنفس در يك بيماري ريوي به نوع بيماري و وسعت آسيب وارده بستگي دارد. بيماريهاي ريوي يكي از عوامل مهم مرگ و مير افراد در سراسر جهان است.
انواع بيماري ريوي
يك بيماري ريوي ممكن است باعث درگيري مجاري تنفسي، بافت ريه يا عروق خوني گردد. معمولا تركيبي از اين اختلالات در بسياري از بيماريها ي تنفسي ديده ميشوند. به طور كلي ميتوان بيماريهاي تنفسي را به گروههاي زير تقسيم بندي كرد:
بيماريهاي انسدادي ريوي
بيماريهاي محدود كننده ريوي
بيماريهاي عروقي ريوي
بيماريهاي ديگر
بيماريهاي انسدادي ريوي
بيماريهاي انسدادي ريه در ارتباط با انسداد مـجــاري هــوايــي بــرونــشهــا، بــرونـشـيــولهــا، مجاري آلوئولي و آلوئولها هستند. اين گروه از بـيمـاريهـا بـا كـاهـش سـرعـت جـريـان بـازدمـي مـشخص ميشوند. در بيماريهاي انسدادي ريوي وضعيتي ايجاد ميشود كه باعث مقاومت به عبور جريان هوا ميگردد. عواملي كه ممكن است باعث مقاومت به عبور جريان هوا در يك بيماري انسدادي ريه گردند عبارتنداز :
التهاب مزمن
اسپاسم برونشها (برونكواسپاسم)
فيبروز شدن كه غير قابل برگشت است
عـدم بـرگـشـت پـذيـري راههـاي هـوايـي و آلوئولها به علت آسيب
بيماريهاي انسدادي ريوي شامل موارد زير است:
برونشيت مزمن
آمفيزم
آسم
بيماري انسدادي مزمن ريوي (COPD) كه شـامـل بيمـاريهاي برونشيت مزمن، آمفيزم و بيماري مجاري هوايي كوچك است
-فيبروز سيستيك
-برونشكتازي
از مــيــــان بــيــمــــاريهـــاي انـســـدادي ريـــوي، بـيـماريهاي انسدادي مزمن ريوي (COPD) و آسم شيوع بيشتري دارند.
بيماريهاي محدود كننده ريوي
بيماريهاي محدود كننده ريه باعث كاهش حـــجـــــم ريـــــههـــــا مـــــيگـــــردنـــــد. در شـــــرايـــــط فيزيولوژيكي، بيماريهاي محدود كننده ريوي از طــريــق كــاهــش ظــرفـيــت كـل ريـوي (TLC)، ظرفيت حياتي (VC) يا حجم استراحت ريوي (ظرفيت باقيمانده عملكردي يا FRC ) مشخص مـيگـردنـد. عـوامـلـي كـه در ايـجاد اين گروه از بـيـمـاريهـا نـقش دارند مربوط به بيماريهاي مـوثـر بـر بـافـت ريـه، پلورا (پرده جنب)، ديواره قـفـســه سـيـنــه يــا اخـتــلالات دسـتـگــاه عـصـبـي-ماهيچهاي است.
بيماريها و اختلالات محدود كننده ريوي عبارتنداز:
بيماريهاي ارتشاحي منتشر ريوي
بيماريها و اختلالات ديواره قفسه سينه
بيماريها و اختلالات دستگاه عصبي-ماهيچهاي
پنوموني
سندرم زجر تنفسي حاد (ARDS)
فيبروز آلوئوليت
منبع:مهندسی پزشکی
برچسبها: فيزيوتراپي, فيزيوتراپي تنفسي, فيزيوتراپي قفسه سينه, تقويت عضلات سيستم تنفسي, شكستگي دندهها